مدت مديدي است که مردم برخي کشورهاي خاورميانه با اقدامات اعتراضي خود، درپي تغييرات اساسي در نظام اجتماعي، اقتصادي و سياسي کشورهاي خود هستند. مردان و زناني که اميدي جز خداوند و سلاحي جز پايداري ندارند. در اين ميان، علي رغم تبليغات دولت هاي غربي مبني بر عدم مشارکت زنان مسلمان در امور کشور خود، حضور آنان همدوش مردان دراين حرکت هاي اعتراضي نشان از حضور مؤثر و بيداري اسلامي زنان مسلمان منطقه دارد.

از منظر اسلام، زنان مي توانند علاوه بر ايفاي نقش پرارزش همسري و مادري در خانواده، در تمامي امور جامعه خويش نيز نقش آفرين باشند. در اين ديدگاه، يکي از تکاليف زنان، همچون مردان، اصلاح جامعه است. در آيات قرآن خداوند به زنان و مردان به طور يکسان به کسب فضايل و ترک گناه توصيه کرده است و زنان را در اصلاح جامعه خويش از انحرافات، مؤثر
مي داند. مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي در اين باره مي فرمايد: «درعرصه فعاليت هاي اجتماعي، سياسي، علمي و فعاليت هاي گوناگون، زن مسلمان مانند مرد مسلمان حق دارد آنچه را که اقتضاي زمان است و آن وظيفه اي را که بردوش خود حس مي کند انجام دهد. مسئوليت حضور در جامعه و فهميدن و علاج دردهاي عمومي جامعه، هم مخصوص مرد و هم مخصوص زن است.» از نگاه ايشان زنان نمي توانند از زير بار مسئوليت اصلاح جامعه شانه خالي کنند.

رسول گرامي اسلام (ص) در راستاي احياي جايگاه برجسته زن مسلمان، با آنان جلسات علمي تشکيل مي داد و از زنان نيز در امور اجتماعي و سياسي کسب نظر مي کرد. علاوه بر اين در صدر اسلام، زنان در جنگ هاي طاقت فرسا نيز حضورداشتند و به ارائه خدمات و مداواي مجروحين مي پرداختند. يکي از افتخارات بانوان مسلمان اين است که اولين شهيدي که در راه اسلام، جان خويش را در زير شکنجه مشرکان نثار کرد، «سميه» مادر عمار ياسر از زنان مجاهد بود.

*******

اينک زنان مسلمان در منطقه بويژه مصر، ليبي، بحرين، تونس و يمن، همچون سميه در مقابل دشمن سينه سپر کرده اند. اين حضور و شجاعت، يادآور نقش برجسته و تاريخ ساز بانوان مسلمان ايراني در جريان انقلاب اسلامي ايران در 32 سال پيش است. زنان مصري با حضور پررنگ خود درميان تظاهرکنندگان و درجاي جاي مصر ثابت کردند آنچه غربيان در مورد انزواي زنان مسلمان مي گويند دروغي بيش نيست. خيابان هاي مصر روزهاي اوج تظاهرات عليه مبارک، شاهد حضور زنان محجبه مصري بود که دوشادوش مردان به خيابان آمده و خواستار سرنگوني وي بودند.

خانم مروه 25 ساله که درجمع معترضان مصري حضور داشت، مي گويد: «لازم است که دراين حادثه بزرگ، زنان نيز در کنار مردان حضور يابند.» وي معتقد است نقش زنان کمتر از نقش مردان نيست و زنان نيز از وجود مشکلات در جامعه مصر رنج مي برند.

*******

زنان مصري علاوه بر حضور در خيابان ها و اعتراض به سيستم استبدادي و دست نشانده غربي، با به کارگيري فناوري هاي جديد ارتباطي، بويژه اينترنت، در به ثمر رساندن انقلاب، کمک شاياني کردند و حتي گاهي مديريت فعاليت‌هاي اين انقلاب ها در عرصه مجازي را بر عهده گرفتند.

چنانکه «اسماء محفوظ» دختر جوان مصري با انتشار فيلمي بر روي صفحه شخصي وبلاگ خود در اينترنت، مردم را به قيام و انتفاضه عليه دولت دعوت کرد و با لحني حماسي از مردان و زنان مصري خواست تا براي تحقق حقوق مدني و کرامت انساني خود به خيابان ها بريزند.

*******

مشارکت زنان در انقلاب تونس، ليبي و يمن نيز توجه جهانيان را به خود معطوف کرد. حضور زنان مسلمان نشانگر رهايي آنان از قيد و بندهاي عرفي و مادي غرب و قيام براي کسب آزادي از شر خودکامگان سياسي است. خانم «توکل کرمان» فعال درحوزه زنان در يمن و رهبر زنان شرکت کننده دراعتراضات اخير در مورد حضور زنان دراين بيداري اسلامي مي گويد:«زنان مسلمان عرب نقشي بزرگ، مؤثر و تاريخي را ايفا مي کنند. زنان در تونس، يمن و ليبي نه تنها در صحنه انقلاب حاضرند، بلکه گاهي شعله اعتراض به دست آنها افروخته مي شود.» وي در ادامه با تحليلي دقيق مي گويد: «در حالي که هدف اول و مهم همه انقلاب ها سقوط نظام مستبد سياسي است، زنان پيش از ورود به اين مرحله در انقلاب، عليه آداب و رسوم عرفي و فاقد پايه و اساس ديني پيروز شده و سپس به ايفاي نقش خود درانقلاب بعدي که همان انقلاب سياسي است، پرداختند.»

در بحرين نيز انبوهي از زنان محجبه مسلمان در کنار ديگر هموطنان خود، خواستار سرنگوني خاندان آل خليفه هستند. بيداري اسلامي در زنان بحريني نشانگر آگاهي آنان در باره نقش مؤثر و سرنوشت ساز خود در اصلاح جامعه خويش است. از جمله زنان برجسته اي که در اين بيداري اسلامي عليه دولت آل خليفه خروشيده است ؛ خانم «آيات القرمزي» است. آيات القرمزي دختر 20 ساله بحريني و دانشجوي دانشکده تربيت معلم در بحرين است. وي به واسطه سرودن شعرهايي که عليه آل خليفه سراييده، معروف و شناخته شده است. او در يکي از تجمعات در 23 فوريه 2011، شعري انقلابي بر ضد
آل خليفه سرود که به خاطر آن دستگير شد. مضمون شعر او چنين است: «ما زندگي در قصر را نمي خواهيم و هواي رياست هم در سرنداريم. ما مردماني هستيم که ذلت و بدبختي را ازبين خواهيم برد. ما انسان هايي هستيم که بدون اعمال خشونت، ظلم را از اساس، ريشه کن خواهيم کرد؛ چرا که
نمي خواهيم مردم در ضعف و بيچارگي خود باقي بمانند.»

*******

اين روزها در خاورميانه، انواع شرارت ها عليه مردم مظلوم منطقه بخصوص زنان اعمال مي شود. سرکوب شديد اعتراضات مردمي بويژه عليه زنان مسلمان از طريق به کارگيري اهرم هاي خشونت چون کشتار، ضرب و شتم، بازداشت، ربايش، شکنجه و تجاوزات آشکار صورت مي گيرد. زنان مسلمان در خاورميانه علاوه بر اينکه شاهد قتل و مجروح شدن پدر، همسر و فرزندان خود هستند، به طرز تأسف آوري مورد تهديد واقع مي شوند. در بحرين شاهد پايمال شدن حقوق انساني زنان هستيم. هم اکنون ده ها زن بحريني در بازداشت به سر مي برند که تا کنون از سرنوشت بسياري از آنها خبري نيست. بر اساس آمار اعلام شده توسط جمعيت الوفاق بحرين، هنوز 11 پزشک زن در بازداشت به سرمي برند که نخستين آنها دکتر «ندا ضيف» است که از زمان بازداشت در 29 مارس گذشته تا کنون از او خبري نيست.

از آنجايي که زنان در بيداري اسلامي و شکل گيري اين حرکت بخصوص در بحرين، اثرگذاري بيشتري داشته اند، ديکتاتورها نقشه خود را تغيير داده و با هجوم به آنان قصد دارند قيام را تضعيف کنند. حکومت بحرين قصد دارد با تهديد عفت و حريم زنان، مردم را از ادامه قيام عليه اين حکومت ديکتاتوري بازدارد و بتواند بيداري اسلامي را در نطفه خفه کند. رفتار سبعانه
دولت هاي دست نشانده با زنان وکودکان و نقض گسترده حقوق آنها اين سئوال را نزد صاحب‌نظران مطرح کرده که چرا نهادهاي حامي حقوق بشر در مقابل اين جنايات، اقدام جدي انجام نمي دهند؟ در اين رابطه زنان مسلمان ايراني در حرکت هايي خودجوش، به نقض حقوق بانوان و هتک حرمت آنها در منطقه بخصوص بحرين، اعتراض کردند. از جمله مي توان به برگزاري نشست زنان با عنوان «اديان، حقوق بشر و زنان» در تهران اشاره کرد که با حضور نمايندگاني از سازمان هاي غير دولتي، زنان و ميهمانان زن از کشورهاي ژاپن، سودان، بحرين، تونس، لبنان، عراق، يمن و سوريه برگزار شد. در اين نشست، نمايندگان جامعه زنان ايراني و غير ايراني خواستاراقدامات فوري کليه نهادها، سازمان ها و مجامع بين المللي، جهت برقراري امنيت و پيشگيري از ظلم و تعدي نسبت به زنان در منطقه شدند. زنان معترض از سازمان هاي بين المللي خواستند که با متجاوزان به حقوق بشر برخورد جدي کنند. زنان حاضر در انتهاي نشست، خطاب به برادران وخواهران مظلوم خود در منطقه گفتند:

 «قطره قطره خون شما به جريان سيلي مي پيوندد که بزودي بنياد ظلم و جور را در عالم برخواهند کرد و اين وعده تخلف ناپذير الهي است.»

عصمت سپهري* کارشناس ارشد مطالعات زنان و خانواده